10 essentiële tips om te vermijden dat je huis een oven wordt in de zomer

Waarom is het zo moeilijk om je huis koel te houden tijdens een hittegolf?

De hoofdschuldige voor oververhitting in de woning is de zon. De stralen van de zon dringen door het glas van je ramen (rechtstreekse transmissie) en verwarmen zo de wanden, vloer en meubelen. Deze geven die energie vervolgens weer af in de vorm van warme infraroodstraling.

Doordat glas die energie bijna niet (opnieuw) naar buiten laat, raakt de warmte opgesloten in de woning en stijgt de binnentemperatuur.

Welke ramen zijn het best voor een koel huis?

Ook het type beglazing, de oriëntatie en de grootte van de ramen spelen een rol. Grote glasoppervlakken zijn te vermijden, maar evenmin moet je je woning omtoveren tot een bunker. Alles draait om balans.

Weet wel dat een dakraam doorgaans meer dan dubbel zoveel energie opvangt als een verticaal raam van dezelfde grootte en oriëntatie.

Scherm je ramen af voor de zon

Met zonwering (aan de buitenkant)

Vooraleer je overweegt om je huis actief te koelen, kun je beter eerst zoveel mogelijk voorkomen dat de zon je huis binnendringt. Zeker als er een risico is op oververhitting, bijvoorbeeld op het einde van de dag als je ramen uitkijken op het westen.

Zonwering langs de buitenkant is het meest doeltreffend. Denk hierbij aan (rol)luiken, screens of lamellen. Automatische besturing kan de zonwering op het juiste moment in de juiste positie brengen, zonder dat je zelf iets hoeft te doen.

Gemotoriseerde en geautomatiseerde zonwering is drie tot vier keer effectiever dan zonwerende beglazing, die we hieronder bespreken.

Alles over zonwering

Met zonwerend glas en zonwerende folie

Zonwerend glas beschermt goed tegen opwarming door de zon. Het nadeel van dit type beglazing is echter dat het de warmtewinst het hele jaar door vermindert, dus ook in de winter, wanneer je de warmte net liever binnenlaat om je energiefactuur te verlagen.

Daarom plaats je zulke beglazing liever niet overal, maar eerder voor grote glaspartijen op het zuiden, of voor serres en dakramen.

Je kunt ook een zonwerende folie plaatsen op je ramen, maar ook die verminderen de energieopbrengst van de zon in andere (koudere) seizoenen.

Ventileer zoveel mogelijk 's nachts

Sowieso is het belangrijk om je woning 's nachts zoveel mogelijk te verluchten. Voor een maximaal effect zet je, indien mogelijk, het best twee ramen in tegenovergestelde gevels open.

Aangezien warmte stijgt, moet je ook de ramen op de bovenste verdiepingen openzetten, zodat de warmte langs daar kan ontsnappen. 

Als je een mechanisch ventilatiesysteem hebt, kun je tijdelijk de snelheid ervan verhogen, maar weet dat dit geen vervanging is voor het openen van de ramen.

Beperk het gebruik van huishoudelektro

Elektrische toestellen, en dan vooral ovens en friteuses, genereren warmte. Eet tijdens een hittegolf vooral koude gerechten, zodat je zulke toestellen zo min mogelijk moet gebruiken.

Droogkasten, strijkijzers en koelkasten geven eveneens veel warmte af. En hoewel je natuurlijk moeilijk zonder koelkast kunt, kun je je wel afvragen of je meerdere koelkasten tegelijkertijd nodig hebt.

Vergeet ook niet om toestellen zoals computers uit te schakelen als je ze niet gebruikt, zelfs toestellen in standby.

Creëer schaduw met planten

Net als een balkon of een afdak kunnen bomen schaduw op je ramen werpen en zo oververhitting in de zomer helpen voorkomen. Loofbomen zijn het interessantst, omdat ze in de zomer bladeren dragen, maar deze in de winter verliezen, waardoor de zon ongehinderd de woning binnen kan dringen. Dit is natuurlijk een oplossing op (middel)lange termijn.

Een snellere oplossing is om een plantenmuur tegen je gevel te maken met klimplanten. Door de verdamping van het vocht in zulke planten zal de temperatuur van de muur doen dalen in verhouding tot de lucht rondom. Ook een groen dak vertraagt de opwarming van je woning.

Kies een wit dak

Een plat dak met witte dakbedekking reflecteert het zonlicht beter. Bepaalde lichtgekleurde membranen kunnen tot 70 % van de zonnestralen weerkaatsen. Het temperatuurverschil tussen een wit oppervlak en een donker oppervlak kan daardoor oplopen tot wel 20 of zelfs 30° C.

Het effect van zo'n wit of lichtgekleurd dak is het grootst als de oppervlakte van het dak groot is en het niet of nauwelijks geïsoleerd is. Omgekeerd geldt dat een goed geïsoleerd dak minder zal weerkaatsen.

Isoleer tegen warmte

Isoleren is eveneens een structurele oplossing om te vermijden dat de temperatuur van de muren en het dak in de zomer te snel stijgen. Vooral de keuze van het juiste isolatiemateriaal is cruciaal om te voorkomen dat de warmte je woning binnendringt.

Door de "faseverschuiving", of hoe lang warmte erover doet om door een materiaal te gaan, kunnen ecologische isolatiematerialen langer hittepieken voorkomen. Dichtere materialen zoals houtvezels of cellulose kunnen de warmteoverdracht naar het interieur immers beter voorkomen of beperken.

Let op, zodra warmte door de ramen kan binnendringen, is het voordeel van deze dichtere materialen verwaarloosbaar.

Faseverschuiving geeft aan hoe lang het duurt voordat warmte door een materiaal gaat. Fasevertraging is de tijd tussen de piekwarmte buiten en de piekwarmte binnen, uitgedrukt in uren. Deze waarde hangt af van de dikte van de isolatie, het warmteopslagvermogen en de dichtheid van het isolatiemateriaal.

Gebruik de thermische massa van het gebouw om de warmte te absorberen

Warmte die de woning binnenkomt, kan tijdelijk worden opgenomen in de thermische massa van de woning. Dat is het vermogen om warmte en koude op te nemen, vast te houden en later opnieuw af te geven. Hoe hoger deze massa, hoe langer het duurt vooraleer de temperatuur in een bepaalde kamer stijgt.

Deze thermische massa moet echter redelijk toegankelijk zijn. Verlaagde plafonds of dubbele scheidingswanden voorkomen dat de warmte wordt opgeslagen in het dak en de muren, vooral als de voorgevel werd geïsoleerd.

Een relatief licht gebouw, bijvoorbeeld met houtskeletbouw zal minder warmte opnemen. Zo'n woning zal dus sneller opwarmen, maar achteraf ook sneller weer afkoelen.

Koel met een ventilator of vernevelaar

Een ventilator verplaatst de lucht die de warmte afvoert, en doet zo de gevoelstemperatuur dalen. De beweging van de lucht doet het zweet op de huid verdampen en verfrist het lichaam.

Als je ventilatie combineert met een vernevelaar, bijvoorbeeld met een ventilator met waterreservoir, zal het verdampte water warmte absorberen en de luchttemperatuur verlagen.

Je kunt ook een laken of handdoek bevochtigen en voor de ventilator hangen voor hetzelfde effect, of een fles water laten bevriezen en die voor de ventilator zetten. Uiteraard moet je dit proces wel regelmatig herhalen zodra de doek droog is of het ijs is gesmolten.

Let op, als de luchtvochtigheid te hoog wordt, zal geen verdere verdamping meer plaatsvinden en verliest de vernevelaar zijn effectiviteit. Het is daarom cruciaal om zoveel mogelijk te verluchten en ventileren.

Gebruik passieve koeling

Als het niet volstaat om 's nachts te ventileren, zijn er andere opties die de koelte uit de bodem of de lucht benutten om het huis koel te houden.

Provençaalse of Canadese put

Met een zogenaamde Provençaalse of Canadese put kun je de koelte uit de bodem benutten. Daarbij wordt een buis 2 meter diep in de grond gelegd, waar de temperatuur het hele jaar door ongeveer 12°C is. Het ventilatiesysteem zuigt vervolgens gekoelde lucht door deze leiding.

Let op, zo'n systeem is gevoelig voor foutjes bij de plaatsing: de buis kan barsten of verzakken, of er kan zich een plas condens vormen in de buis, wat een voedingsbodem kan zijn voor bacteriën en schimmels. Zulke problemen kunnen worden vermeden door de leidingen te vullen met glycol.

Geothermische warmtepomp

Een woning die is uitgerust met een geothermische warmtepomp, beschikt eigenlijk over een soortgelijk systeem. Als je alleen de circulatiepomp van het systeem aan het werk zet, kan er koud water door de leidingen van de vloerverwarming stuwen, zonder de compressor van de warmtepomp te activeren. Dat is energiezuinig en kan de temperatuur in de woning met 2 tot 4°C doen dalen.

Als je die compressor wél inschakelt, voert de warmtepomp meer koelte aan. Dan spreken we van actieve koeling, wat een pak meer energie vergt.

Koel actief met een vaste of mobiele airco

Je kunt kiezen voor een vaste of mobiele airco, maar wat is nu efficiënter?

Mobiele airco

Een monoblokapparaat of mobiele airco zuigt de lucht in een ruimte aan, koelt en ontvochtigt deze, en stuurt de lucht vervolgens weer terug de ruimte in. Via een flexibele buis met een diameter van zo'n 12 tot 15 cm wordt de warmte naar buiten afgevoerd, vaak via een halfopen raam (net zoals gebeurt met de uitlaat van een droogkast).

Niet alleen produceert het toestel zelf geluid, ook via het openstaande raam kan er lawaai van buitenaf binnenkomen, wat kan storen. Bovendien koelt een mobiele airco slechts één kamer tegelijkertijd.

Mobiele airco's zijn groot en zwaar (zo'n 30 kg), maar kunnen dankzij de zwenkwielen wel vlot worden verplaatst. Je kunt een mobiele airco zonder problemen zelf aansluiten, en moet dus geen installatiekosten betalen.

Zo kies je de beste mobiele airco

Vaste airco (omkeerbare lucht-lucht warmtepomp)

Een vaste airconditioner bestaat altijd uit twee units: eentje aan de buitenkant van het huis en eentje in de kamer zelf. De twee delenzijn met elkaar verbonden door een pijp waarin koelvloeistof circuleert. Let op, ook binnenin moet je een afvoer voor condenswater voorzien.

Vaste airco's zijn efficiënter, goedkoper in gebruik en stiller dan hun mobiele tegenhangers.

Door meerdere binnenunits te plaatsen, kun je bovendien meerdere ruimtes tegelijk koelen. Tot slot zijn deze toestellen omkeerbaar, ze kunnen dus ook warmte leveren bij koud weer.

De keerzijde is hun hogere prijs en het feit dat ze geplaatst moeten worden door een professional.

Zo kies je de beste vaste airco